TAKIM ÇELİKLERİ

Kesme, bükme, şekil verme, talaş kaldırma gibi işlemler için kullanılan takımlar, takım çeliklerinden üretilmektedir.

* Alaşım kompozisyonlarına göre ; alaşımsız, alaşımlı ve yüksek alaşımlı takım çelikleri,
* Isıl işlem soğutma prosesine göre ; suda, yağda, havada sertleştirilebilir takım çelikleri
* Kullanım yerleri ve çalışma sıcaklığına göre ; soğuk iş, sıcak iş, plastik, yüksek hız takım çelikleri olarak gruplandırılırlar.

Soğuk iş takım çelikleri ile malzemeler soğuk olarak şekillendirilir. İşleme esnasında meydana gelen çalışma sıcaklığı 200 °C'yi geçmez. Piyasadaki kesme, bükme kalıpları, bıçaklar, baskı makaraları , zımbalar, pres takımları, soğuk ekstrüzyon takımları soğuk iş takım çeliklerinden üretilir.

Sıcak iş takım çelikleri demir ve demir dışı metallerin şekillendirilmesinde kullanılır. Bu takımlar 200 °C üzerinde 600 °C civarındaki sıcaklıklarda kullanılır. Dövme, metal enjeksiyon, metal ekstrüzyon kalıpları, sıcak kesme, koparma bıçakları sıcak iş çeliklerinden üretilir.

Plastik takım çelikleri, plastik ürünlerin üretiminde kullanılan kalıpların imalinde kullanılan çeliklerdir. Bu çelikler genellikle ön sertleştirilmiş olduğundan ısıl işlem gerektirmez. Daha yüksek bir aşınma dayanımı isteniyorsa, yüzey nitrasyonu yaptırılabilir. Korozyon dayanımı, parlatılabilirliği, işlenebilirliği, ön sertleştirilmiş olduğundan boyutsal kararlılığı çok iyidir.

Yüksek hız takım çelikleri ise çok yüksek süratlerde ve ısıda çalışan ve talaşlı imalatta kullanılan torna kalemleri, frezeler, raybalar, planya kalemleri, çekme tığları, kılavuz, pafta ve zımba gibi takımların üretiminde kullanılırlar.

Takım çeliklerinden üretilecek olan kalıp ve takımlardan alınabilecek en yüksek verimi elde etmek için en önemli üç şart :

* Kullanım amacına uygun çelik kalitesi (alaşım kompozisyonu) seçilmesi
* Kalıp dizaynının oluşturulmasında ve üzerinde yapılacak işlemlerde gerekli şartlara dikkat edilmesi
* Seçi